Blog

Elektrik Tesisatı hakkında merak ettiğiniz, öğrenmeniz gereken tüm detayları paylaştık. Elektrik tesisatının planlanması nasıl yapılıyor? Ayrıca Elektrik Tesisatları denildiğinde hangi alanlar ve ustalıkları kapsıyor. Özellikle tüm detayları paylaşıyoruz ki tüm yapılan hataları sizler yapmayın.

1. Elektrik Tesisatı Nedir? (Temel Tanım ve Mantık)

Önce kavramı netleştireyim, çünkü Google’da elektrik tesisatı nedir diye soruluyor. Bu soruyu arayanların bazen işi sadece kablo çekmek sandığını görüyorum. Oysa elektrik tesisatı, şebekeden gelen enerjinin yapı içinde güvenli dağıtılmasıdır. Bu dağıtım kontrollü olmalı ve tüm ihtiyaçlara teknik olarak karşılık verebilmelidir. Sistemin içinde ana pano, sigortalar, kaçak akım röleleri gibi elemanlar var. Ayrıca kablolar, buatlar, prizler, anahtarlar ve topraklama hattı da yer alır. Ben bir tesisata baktığımda, zihnimde her zaman belirli bir tablo canlanır. Elektrik önce ana panoya girer ve burada sigortalarla ilk karşılanır.

Oradan farklı hatlara dağıtılır ve daire içindeki devrelere güvenle gönderilir. Kablolar boruların içinde ilerler, aydınlatma, priz ve cihaz noktalarına ulaşırlar. Bu yolculuk boyunca hem insanı hem cihazları koruyan güvenlik elemanları sürekli devrededir. Arasıra şunu unutuyoruz, elektrik tesisatı yalnızca bugünkü cihazlar için değildir. İleride alacağınız yeni cihazlar ve artacak yükler de mutlaka hesaplanmalıdır. İşte bu yüzden planlama safhası benim için son derece kritiktir.

Elektrik tesisatının ana bileşenlerini kabaca şöyle özetleyebilirim:

Bu tablonun her satırı, sahada benim için ayrı bir önem taşır; çünkü bazen sadece yanlış seçilmiş bir sigorta bile, tüm tesisatın güvenliğini zayıflatabilir.

2. Bir Yapıda Elektrik Tesisatı Nasıl Planlanır?

Ben bir elektrik tesisatı işine başlamadan önce, asla direkt duvar delip kablo çekmeye girişmem; önce plan yaparım. Özellikle yeni dairelerde, villa projelerinde veya ofislerde, masaya oturup toplam güç ihtiyacını, kullanılacak cihaz türlerini ve yaşam alışkanlıklarını düşünürüm. Genellikle şu soruları kendime sorarım: Bu evde kaç klima olacak? Mutfakta kaç büyük güç tüketen cihaz var? Elektrikli kombi, şofben veya fırın kullanılacak mı? İnternet ve uydu altyapısı nasıl olacak?

Planlama sürecini kafamda şu adımlarla kurgularım:

• Toplam güç yükünü hesaplarken, yüksek güçlü cihazları (klima, fırın, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi vb.) ayrı ayrı not ederim.
• Bu cihazlar için ayrı hat ve ayrı sigorta planlarım; çünkü bazen her şeyi tek bir hatta toplamak, ileride sürekli atan sigortalar olarak geri döner.
• Aydınlatma hatları ile priz hatlarını mümkün olduğunca ayırırım; arasıra bir odada yaşanan sorun tüm evin elektriğini kesmesin diye bunu özellikle tercih ederim.
• Islak hacimler (banyo, wc, mutfak) için daha sıkı güvenlik önlemleri ve doğru IP koruma sınıfına sahip armatürler seçerim.

Bu planlama, kağıt üzerinde zaman alıyor gibi görünse de, uzun vadede hem kullanıcıyı hem de beni ciddi sorunlardan kurtarır. Çünkü bazen kullanıcılar “birkaç priz ekleyelim, olur biter” diye düşünürken, ben o prizin beslendiği hattın kaç amper çektiğini, kablonun kesitini, sigortanın değerini ve topraklamanın yeterli olup olmadığını aynı anda hesaplamak zorundayım.

3. Elektrik Tesisatının Temel Elemanları ve Doğru Seçim

Elektrik tesisatı deyince akla ilk kablo gelir ama işin içinde çok daha fazla detay vardır. Özellikle malzeme seçimi, güvenli ve uzun ömürlü bir tesisatın temelini oluşturur. Genellikle bir işte şu ana başlıkları tek tek gözden geçiririm:

A –  Kablolar

Kablo seçerken ilk baktığım şey, kesit (mm²) ve kullanılacağı hattın yüküdür. Aydınlatma hattında, priz hattında, klima hattında ve elektrikli fırın hattında aynı kabloyu kullanmak doğru değildir. Arasıra şantiye ortamında, “Elde ne varsa onu çekelim” mantığına rastlıyorum; bu da ileride kabloların aşırı ısınmasına, yalıtımın zarar görmesine ve yangın riskine yol açabiliyor. Kablo tipi, döşeme yöntemi (boru içinde, tava üzerinde, sıva altı) ve ortam sıcaklığı da seçimde rol oynar. Bazen dış mekanda UV dayanımlı kablo gerekir, bunu da göz önünde bulundururum.

B –  Sigortalar ve Kaçak Akım Rölesi

Sigortalar, bir hattı aşırı akım ve ısınmaya karşı korurlar her zaman. Bu yüzden kablo, taşıyacağı akıma göre dikkatle seçilir her zaman. Sigorta değeri de, o kabloyu güvenle koruyacak seviyede belirlenmelidir mutlaka doğru. Sigorta değerini, kablonun taşıma kapasitesinin üstüne çıkarmak büyük bir hatadır. Bunu bazen sigorta atmasın diye yapıyorlar, fakat tesisata zarar veriyor. Bu yanlış seçim kabloyu zorlar, ısınma ve yangın riskini arttırabilir. Özellikle kaçak akım rölesi, insan hayatı açısından vazgeçilmez bir koruyucudur. Elektrik kaçağı olduğunda, devreyi çok hızlı keserek ölümcül çarpılmaları önler. Arasıra kullanıcıların bu kaçak akım rölesi atıyor, söktürelim dediklerini duyuyorum. Böyle bir isteği asla kabul etmem, çünkü sizin can sigortanızdır.

C –  Topraklama Sistemi

Topraklama, bazen göz ardı edilen ama aslında sistemin en hayati parçalarından biridir. Topraklama hattı, kaçak akımın güvenli bir şekilde toprağa iletilmesini sağlar. Eğer topraklama yoksa veya yetersizse, cihaz gövdelerinde biriken kaçak akım kullanıcıya zarar verebilir. Ben yeni bir tesisata başladığımda, önce topraklama direncinin uygun olup olmadığına baktırır, gerekiyorsa topraklama sisteminin güçlendirilmesini isterim. Özellikle metal gövdeli cihazların yoğun olduğu ortamlarda (sanayi tesisleri, atölyeler) topraklama zayıfsa, her çalışmada için hiç rahat etmez.

4. Ev Elektrik Tesisatı: Oda Oda Düşünme Mantığı

Konutlarda çalışırken, elektrik tesisatını her zaman oda oda düşünürüm. Genellikle salon, mutfak, yatak odaları, banyo ve balkon için ayrı ayrı ihtiyaç analizi yaparım. Çünkü her odanın kullanım şekli ve yük profili farklıdır.

A – Salon ve Oturma Odası

Salon, çoğu evde en çok cihazın çalıştığı alandır. Televizyon, ses sistemi, uydu alıcısı, modem, bazen klima, bazen elektrikli süpürge, şarj cihazları derken işin içine pek çok priz girer. Arasıra salonlarda tek bir priz hattına aşırı yük bindirildiğini görüyorum. Ben salonlarda:

• TV ünitesi arkasında yeterli sayıda priz planlarım,
• Klima için ayrı hat ve sigorta çekmeyi özellikle tercih ederim,
• Aydınlatma için mümkünse birden fazla aydınlatma noktası ve anahtarlı gruplar kullanırım.

Bu sayede hem yük dengeli dağılır hem de kullanıcı konforlu bir kullanım elde eder.

B – Mutfak

Mutfak, elektrik tesisatı açısından en kritik alanlardan biridir. Fırın, ocak (elektrikli ise), bulaşık makinesi, buzdolabı, mikrodalga, mini fırın, kettle, kahve makinesi derken seri halde birçok cihaz devreye girer. Genellikle mutfakta:

• Büyük güçlü cihazlar için ayrı hat ve sigorta kullanırım,
• Tezgâh üstü prizleri su kaynaklarından (evye) mümkün olduğunca uzak tutarım,
• Prizlerin IP koruma sınıfına, özellikle ıslak bölgelere yakınsa dikkat ederim.

Bazen kullanıcı mutfakta sadece “iki priz yeter” der ama ileride yeni cihazlar aldıkça, “Keşke daha fazla priz olsaydı” noktasına gelinir. Ben planı yaparken bu ihtimali baştan düşünürüm.

C – Banyo ve Islak Hacimler

Banyo, su ile elektriğin en çok iç içe olduğu yerdir; bu yüzden en sıkı güvenlik önlemleri burada devreye girmelidir. Arasıra banyolarda, suyun hemen yanına konmuş prizler, hatalı aydınlatma armatürleri görüyorum ve bunlar gerçekten risklidir. Ben banyoda:

• Kaçak akım rölesi kullanımını vazgeçilmez görürüm,
• Sadece IP koruma sınıfı yüksek, neme dayanıklı armatürleri tercih ederim,
• Priz gerekiyorsa, mesafe ve yükseklik konusuna çok dikkat ederim.

5. Elektrik Tesisatında Güvenlik Kuralları (Can ve Mal Güvenliği)

Elektrik tesisatı, doğru yapıldığında sessizce görevini yapan, varlığını hissettirmeyen bir sistemdir; ancak hata varsa kendini ya sigorta atmasıyla ya da daha ciddi problemlerle belli eder. Özellikle güvenlik konusu, benim için işin en önemli tarafıdır. Genellikle kullanıcıyla ilk konuşmamda şunların altını çizerim:

• Yetkisiz müdahale yapmayın: Sigorta değişimi, kablo ekleme, buat açma gibi işler, ehil kişiler tarafından yapılmalıdır.
• Uzatma kablolarına yük bindirmeyin: Bazen aynı uzatma kablosuna pek çok cihaz bağlanıyor, bu da kablonun ısınmasına yol açıyor.
• Topraklamayı ihmal etmeyin: Topraklı priz kullanmak yetmez; arkasındaki hattın da doğru topraklanmış olması gerekir.
• Kaçak akım rölesini iptal ettirmeyin: Arasıra “çok atıyor” diye şikâyet edenler oluyor; bu, sorunu gizlemekten başka bir işe yaramaz.

Bazen kullanıcılar, “Usta, sen bir şeyler yap, sigortalar atmasın da nasıl olursa olsun” der. Böyle bir isteğe asla sıcak bakmam; çünkü sigortanın atması, sizi koruyan bir mekanizmadır. Gerçek çözüm, yükü doğru dağıtmak, doğru kesitte kablo ve uygun sigorta kullanmaktır.

6. Sık Yapılan Hatalar ve Sonuçları

Sahada çalışırken, yıllar içinde çok benzer hatalarla tekrar tekrar karşılaştım. Bunları bilmeniz, ileride aynı tuzaklara düşmenizi engeller.

• Yetersiz priz sayısı: Genellikle yeni taşınılan evlerde priz sayısının az olduğu fark edilir ve her yere uzatma kablosu yayılır. Sonuç: kalabalık kablo yığınları, ısınan fişler ve görüntü kirliliği.
• Yanlış kesit kablo: Yüksek akım çeken cihaz için ince kesit kablo kullanmak, kablonun ısınmasına ve yangın riskine zemin hazırlar.
• Topraklamasız priz ve hatlar: Cihaz gövdelerinde elektriklenme, çarpılma riski ve elektronik cihaz arızaları…
• Buatların sıva altında ve erişilmez olması: Arıza anında müdahaleyi zorlaştırır; bazen küçük bir sorun için büyük alanları kırmak gerekir.
• Kalitesiz malzeme kullanımı: Özellikle çok ucuz priz, anahtar, sigorta ve kablo kullanımı, kısa sürede gevşeme, temassızlık ve kıvılcım sorunları doğurur.

Bu hataların çoğu, başta biraz maliyet kısayım düşüncesiyle yapılır, fakat orta ve uzun vadede hem maddi hem de manevi olarak daha büyük zarara yol açar.

7. Kullanıcı Olarak Sizin Yapabilecekleriniz

Elbette her işi ustaya bırakmak zorunda değilsiniz; fakat sınırı iyi çizmek şart. Ben, kullanıcıların kontrol ve gözlem tarafında aktif olmasını özellikle severim. Genellikle şu basit adımları öneririm:

• Priz, anahtar ve panoda yanık kokusu, aşırı ısınma veya renk değişimi fark ederseniz bunu ciddiye alın.
• Arasıra tüm sigortaları gözden geçirip, gevşek bağlantı var mı diye ustaya kontrol ettirin.
• Bazen aynı prize çok cihaz bağlamamaya, özellikle ısıtıcı ve ütü gibi yüksek güçlü cihazları uzatma kabloları üzerinden çalıştırmamaya özen gösterin.
• Çocuklu evlerde, priz koruyucu kapaklar kullanın.

Buna karşılık, şunları asla kendiniz yapmamalısınız:

• Panoda sigorta değiştirmek, kaçak akım rölesi sökmek,
• Duvar içinden yeni hat çekmeye çalışmak,
• Kablo eklerini bant ile sarıp bırakmak.

Bu tür işler, ehil bir elektrik ustası tarafından yapılmadığında risk doğurur; ben bunu sahada çok kez acı tecrübelerle gördüm.

İyi Bir Elektrik Tesisatı Sessiz Çalışır, Güvenle Yaşatır

Son olarak şunu söyleyeyim, iyi bir elektrik tesisatı sessiz çalışır. Kendini olay çıkararak değil, genellikle fark ettirmeden işleyen bir düzenle gösterir. Düzenli çalışan, sigorta attırmayan, cihazları sorunsuz kullandıran tesisatlar ustalık gerektirir. Yangın riski oluşturmayan, çarpılma tehlikesi yaşatmayan her sistem ayrı değerdedir. Arasıra elektrik işte, kabloyu çek geç diyenlere denk geliyorum sahada. Fakat işin mutfağında olan biri olarak, bu yaklaşım tehlikelidir bazen gerçekten. Elektrik tesisatıyla ilgili karar verirken lütfen yalnızca fiyat odaklı düşünmeyin. Malzeme kalitesi, ustanın tecrübesi ve güvenlik tedbirleri her zaman belirleyicidir. İlerideki ihtiyaçlar da özellikle en az fiyat kadar önem taşırlar. İstersen bir sonraki aşamada daha spesifik konuları birlikte ayrıntılı inceleriz.

Son olarak iyi bir usta ile çalışmak isterseniz Ustalar sayfamızdan size en yakın ustayı bulabilirsiniz.